Stel je voor: je krijgt een bericht dat een naaktfoto van jou wordt verspreid, terwijl je nog nooit een naaktfoto van jezelf gemaakt. Dit overkomt steeds meer mensen door de snelle ontwikkeling van Artificiële Intelligentie (AI). Door middel van een paar klikken kan van ieder persoon naar keuze een naaktfoto worden gegenereerd. Het enige wat je daarvoor nodig hebt, is een foto en een uitkleed-app. Een uitkleed-app is een applicatie die met behulp van AI neppe naaktbeelden genereert. Deze deepnudes lijken vaak op echte foto’s en richten ook daadwerkelijk schade aan bij de slachtoffers. Deepnudes gemaakt door uitkleedapps zijn dé nieuwe vorm van digitaal seksueel geweld. Hoe gaat de wettelijke macht om met deze razendsnel ontwikkelende technieken en anonieme daders?
De naakte waarheid
Deepnudes zijn vervalste naaktbeelden of video’s die gemaakt zijn met AI. Het maken van vervalste naaktfoto’s is echter geen nieuw fenomeen. Met behulp van Photoshop konden ervaren gebruikers al een aantal jaren mensen digitaal van hun kleding ontdoen. Het probleem is aanzienlijk groter geworden door de komst van zogenoemde uitkleedapps. Dit zijn apps of websites waar je foto’s van geklede mensen kan uploaden en uitkleden. Deze applicaties zijn makkelijk te vinden in zoekmachines zoals Google en voor gebruik is geen expertise nodig.
De gemakkelijke toegang tot de applicaties veroorzaakt grote zorgen. Een groot deel van de gebruikers en slachtoffers van deze uitkleedapps bestaat namelijk uit jongeren. Onderzoekers hebben de prevalentie van deepnudes onder Belgische jongeren onderzocht. Daaruit bleek dat 41,9 procent van jongeren al een keer had gehoord van deepnudes. 12,8 procent kende uitkleedapps, waarvan 60,5 procent wel een keer heeft geprobeerd om hiermee een deepnude te maken. De deepnudes worden vaak gemaakt met het idee dat ze grappig en onschuldig zijn. Hierbij zijn veel daders niet op de hoogte dat het maken van deze nepnaaktbeelden strafbaar is.
Geintje of gevangenis
Het maken en delen van deepnudes is strafbaar gesteld in de Wet seksuele misdrijven onder artikel 254ba. Het artikel stelt dat het niet consensueel beschikken over, vervaardigen en openbaar maken van een visuele weergave van seksuele aard strafbaar is. Er bestaat een verschil in de strafmaat tussen deepnudes van meerderjarigen en minderjarigen. De wet stelt een maximale straf van twee jaar voor het maken van deepnudes van een meerderjarig persoon. Als iemand een deepnude maakt van een minderjarig persoon kan dit worden gezien als kinderporno, met een maximale gevangenisstraf van zes jaar.
De strafbaarheid van de dader ligt dus in de wet besloten, maar hoe zit dat met de makers van de uitkleedapps? De ontwikkelaars van deze applicaties zijn niet zo makkelijk strafrechtelijk te vervolgen. De applicaties kunnen namelijk ook worden gebruikt door personen die toestemming hebben gekregen van de persoon die ze digitaal uitkleden. Het gebruik is daardoor niet altijd illegaal, waardoor de applicaties wettelijk gezien bestaansrecht hebben. Desondanks is het wel belangrijk dat de apps reageren op verzoeken om beelden te verwijderen. Bij een melding over illegale content heeft het platform een inspanningsverplichting om de beelden offline te halen.
Neppe foto, echte consequenties
De impact op slachtoffers van deepnudes is groot. De meeste deepnudes zijn niet meer te onderscheiden van echte foto’s waardoor de slachtoffers vergelijkbare psychische klachten ervaren. Angststoornissen, depressie en zelfs suïcidale gedachten komen voor onder slachtoffers van deepnudes. Zelfs wanneer een slachtoffer weet dat de afbeelding niet echt is, kan de overtuiging van de omgeving dat deze wél echt is leiden tot verlies van zelfvertrouwen en controle. Bovendien is het erg moeilijk om eenmaal online geplaatste beelden volledig van het internet te verwijderen. Dit betekent dat slachtoffers herhaaldelijk worden geconfronteerd met de schadelijke beelden. Deepfake-onderzoeker Marthe Goudsmit Samaritter vertelt aan Pointer dat er behoefte is aan zowel een juridische als een sociale omslag. Mensen moeten zich bewust worden van de impact van deze beelden. De bewustwording hiervan is cruciaal omdat iedereen slachtoffer kan worden van deze nieuwe vorm van criminaliteit.
