In 1989 liep Hans van Wijk studentstage bij het advocatenkantoor Pels Rijcken. Tot op heden is hij het kantoor trouw gebleven. Wat begon als een stage, groeide uit tot een indrukwekkende loopbaan. In 1999 werd Van Wijk zelfs partner bij Pels Rijcken. Binnen het kantoor vervulde hij jarenlang de rol van voorzitter van de cassatiesectie. Zijn takenpakket bestaat uit het vertegenwoordigen van de Staat en het procederen bij de Hoge Raad. Op deze manier raakte hij betrokken bij spraakmakende rechtszaken, waaronder de Urgenda-zaak. Ook werkte hij enige tijd in het Caribisch gebied. Wij gingen met Van Wijk in gesprek over zijn loopbaan, zaken die hem zijn bijgebleven en de rol van de cassatieadvocaat.
Van Den Haag naar Curaçao (en weer terug)
Na slechts drie jaar gewerkt te hebben bij Pels Rijcken werd Van Wijk op zevenentwintigjarige leeftijd uitgezonden naar Curaçao. Op het eiland werkte hij bij een kantoor dat gelieerd was aan Pels Rijcken. Het bleek een waardevolle ervaring te zijn, zowel professioneel als persoonlijk. ‘Bij Pels Rijcken werd je de eerste drie jaar beschermd opgevoed’, vertelt Van Wijk. Eenmaal op Curaçao aangekomen, werd hij snel zelfstandiger. Van Wijk vertelt dat hij daar zijn eigen zaken kreeg die ook nog eens gevarieerd waren. ‘Ik behandelde zaken tegen de overheid én voor de overheid, dat maakte allemaal niet zo veel uit daar.’ Het wonen op Curaçao vond hij bijzonder. ‘Het voelde een beetje als een tweede studententijd. We werkten hard, maar het sociale leven was gemoedelijk en wat minder gereguleerd dan in Nederland.’
‘Leidinggeven leer je gaandeweg, want je bent daar niet voor opgeleid’
Na zijn terugkeer ging Van Wijk twee jaar aan de slag binnen het ondernemingsrecht. ‘Het ondernemingsrecht was voornamelijk adviseren in projecten, maar ik vond het leuker als er een geschil was, om te procederen dus.’ Zijn aandacht verschoof richting procesvoering en hij ging in toenemende mate samenwerken met de landsadvocaat. Hij hield zich bezig met feitelijke instanties zoals kort gedingen maar zijn praktijk groeide steeds meer richting cassatie. Dat leidde ertoe dat hij voorzitter werd van de cassatiesectie binnen Pels Rijcken. ‘Leidinggeven leer je gaandeweg, want je bent daar niet voor opgeleid.’ Als voorzitter draait het immers niet alleen om de inhoud van zaken, maar ook om het aansturen van een team. Van Wijk geeft aan dat deze rol hem dan ook deed inzien dat hij uiteindelijk toch de meeste passie heeft voor de inhoudelijke kant van zijn expertise.
Klimaatrecht op de kaart
Een internationaal bekende rechtszaak waarbij Van Wijk de staat verdedigde voor de Hoge Raad, is de Urgenda-zaak. In 2013 spande de Stichting Urgenda een rechtszaak aan tegen de Nederlandse Staat. Zij stelden dat de Staat onvoldoende maatregelen trof om klimaatverandering tegen te gaan, waardoor mensenrechten werden geschonden. In 2015 stelde rechtbank Den Haag Urgenda in het gelijk. De Staat moest ervoor zorgen dat uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 25 procent verminderd zou zijn ten opzichte van 1990. Deze uitspraak werd bevestigd in 2018 in hoger beroep en ook het cassatieberoep van de Staat werd verworpen in 2019. ‘Het was een van de eerste uitspraken wereldwijd waarin zoiets werd bepaald over het klimaat.’ Van Wijk benadrukt dat het een zaak was met wereldwijde belangstelling en dat het spannend was wat de uitkomst zou zijn. ‘Toendertijd was klimaat minder een hot topic dan op dit moment. Tegenwoordig zijn klimaatzaken wereldwijd aan de orde.’
‘Politici mogen het oneens zijn met een uitspraak, maar uiteindelijk moeten zij zich erbij neerleggen en kunnen ze in hoger beroep als ze het er niet mee eens zijn’
De uitspraak van de Hoge Raad was baanbrekend; de Staat werd gehouden aan haar zorgplicht tegenover haar burgers. Kritiek op de zaak ontstond doordat men vond dat de rechter op de stoel van de politiek ging zitten. Dat zou de trias politica onder druk zetten. Met betrekking tot de Urgenda-zaak stelt Van Wijk het volgende: ‘Politici mogen het oneens zijn met een uitspraak, maar uiteindelijk moeten zij zich erbij neerleggen, en kunnen zij in hoger beroep als ze het er niet mee eens zijn.’ Van Wijk omschrijft het als een spanningsveld, waarbij Pels Rijcken probeert het belang van de Staat te vertegenwoordigen door de discussie zo goed mogelijk te voeren. Hij sluit zich in dit licht aan bij landsadvocaat Veldhuis, die stelde dat alleen over de juridische aspecten van het beleid geadviseerd wordt, niet over de wenselijkheid daarvan. ‘Daar houden wij ons buiten’, vult Van Wijk aan.
De Lawyer’s Lawyer
Van Wijk omschrijft zijn rol als cassatieadvocaat als procederend maar ook adviserend. Zo adviseert hij over de juridische kern van een zaak en beoordeelt de haalbaarheid van zaken in cassatie. Vaak kijkt Van Wijk al mee in het hoger beroep met de advocaat die de zaak bij het hof behandelt. Hij fungeert dan ook als de Lawyer’s Lawyer. Op die manier zorgt hij voor een gunstige uitgangspositie bij een eventueel cassatieberoep. De tip die Van Wijk rechtenstudenten meegeeft? Onderzoek goed wat jou interesseert. Een studentstage is hier bij uitstek geschikt voor. ‘Ik wilde altijd al iets met de Hoge Raad’, vertelt hij – en dat is gebleken. Wat ooit begon als studentstage, groeide uit tot een succesvolle carrière bij Pels Rijcken. Dat maakt Van Wijk een inspirerend voorbeeld. Wanneer met passie wordt gewerkt kan het hoogste niveau worden bereikt.
