‘Je moet dan stralend roepen: dat ben ik.’ Robine de Lange was in 2013 de eerste vrouw die de functie van president bij de Rechtbank Rotterdam vervulde. Na negen jaar aan het roer te hebben gestaan in Rotterdam, maakte zij de overstap naar de Rechtbank Den Haag. Daar trad zij opnieuw op als president, weer in de voetsporen van uitsluitend mannen. Na haar studie startte zij bij de Raad van State, waarna een korte periode als rechter in opleiding (RAIO) en plaatsvervangend officier van justitie op de Antillen volgde. Dit leidde uiteindelijk tot de keuze voor haar huidige beroep als rechter. Gedurende haar carrière weet zij één ding zeker: door in het diepe gegooid te worden leer je ontzettend veel, zo ook je boerenverstand te gebruiken. In dit interview vertelt De Lange over haar ervaringen als rechter in verschillende rechtsgebieden, haar bijdrage aan kwesties rondom internationale kinderontvoeringen en het presidentschap van de rechtbank.
Voor het leven benoemd
De opleiding voor de rechterlijke macht was een vanzelfsprekende keuze voor De Lange. Het verlangen zelf beslissingen te nemen in een zaak nam al snel de overhand. Haar ervaring als 28-jarige officier van justitie op Sint-Maarten heeft ongetwijfeld bijgedragen aan haar succes als rechter. ‘Ik mocht al snel eigen zittingen doen en maakte van alles mee’, aldus De Lange. Zo stond zij op jonge leeftijd voor belangrijke beslissingen in zaken omtrent moorden, verkrachtingen en drugs. Zij spreekt van geluk dat zij toestemming kreeg om haar RAIO-opleiding op de Antillen te mogen doen. ‘Het was geweldig, maar totaal anders.’
‘Als mensen vragen naar mijn specialisme, dan zeg ik: ik ben een generalist, ik heb bijna alles een tijd gedaan’
Na haar opleiding is De Lange afwisselend in het strafrecht, civiel recht en familie- en jeugdrecht werkzaam geweest. Juist die afwisseling maakt volgens haar het beroep van rechter levendig en nooit saai. ‘Als mensen vragen naar mijn specialisme, dan zeg ik: ik ben een generalist, ik heb bijna alles een tijd gedaan.’ Zij heeft in haar dertig jaar ervaring de rechtspraak van dichtbij zien veranderen. Deze significante veranderingen blijken uit de zwaardere straffen die worden opgelegd en het gegeven dat zaken complexer worden. ‘Er is een hardnekkig misverstand in de samenleving dat wij soft straffen, dat is absoluut niet het geval’, stelt De Lange. Zij trekt hier een vergelijking met de rest van ‘milder’ Europa. Daarnaast is er een toename van het aantal complexe megazaken. Dit zijn zaken waarbij de behandeling op zitting langer dan een dag duurt. ‘Een zogenaamde megazaak maakte ik vroeger nooit mee.’ Ook in het jeugdstrafrecht is een verschuiving te herkennen. Zij wijst op het probleem van drugsuithalers in de haven van Rotterdam en de enorme stijging in het gebruik van messen onder de jeugd. ‘De grootste verandering is echter dat iedereen tegenwoordig alles weet door sociale media en daar een uitgesproken mening over vormt.’
Terug naar huis
De Lange heeft op internationaal vlak zeker niet stilgezeten. Binnen het thema civielrechtelijke kinderontvoeringen heeft zij veel betekend. Deze kinderontvoeringen betreffen situaties waarin ouders gezamenlijk gezag hebben, maar een van de ouders besluit zonder toestemming van de ander met de kinderen te vertrekken. Jaarlijks zijn er circa dertig Nederlandse civielrechtelijke kinderontvoeringszaken, waarvan het merendeel plaatsvindt binnen Europa en voornamelijk door de moeder. De Lange ontkracht daarbij het veelvoorkomende stigma over kinderontvoeringen – door enge mannen in de bosjes – of het ontvoeren van kinderen met als doel hen te bekeren.
‘Tijd is immers de vijand van de teruggeleiding’
Wegens het schrijnende karakter van civielrechtelijke kinderontvoeringen besloot De Lange met haar collega’s in te zetten op versnelling van deze zaken en het toepassen van cross-border mediation. In dergelijke situaties is het van belang dat kinderen zo snel mogelijk terugkeren. ‘Tijd is immers de vijand van de teruggeleiding.’ Zij benadrukt vervolgens dat zowel in kwesties rondom kinderontvoeringen als in familie- en jeugdzaken het belang van het kind altijd voorop moet worden gesteld. Dit belang is echter niet altijd eenvoudig vast te stellen. ‘Deze zaken houden je zeker bezig.’
De eerste vrouwelijke visie
Met een rugzak vol ervaring solliciteerde De Lange elf jaar geleden voor de functie van president van de Rechtbank Rotterdam. Naast haar werk als rechter groeide haar toewijding voor het management binnen de rechtbank. ‘Dat had ik altijd in huis: ik houd van dingen organiseren.’ Hoewel de buitenwereld wellicht moest wennen aan een vrouw aan de top, zat De Lange op de juiste plek. Tot op de dag van vandaag heeft zij deze ambitie doorgezet. Momenteel bevindt zij zich in haar derde jaar als president bij de Rechtbank Den Haag.
‘Wij hebben niks te verbergen, wij hebben heel veel te vertellen’
Met een breed takenpakket heeft de president veel verantwoordelijkheden. Als voorzitter van een driekoppig bestuur is De Lange onder andere verantwoordelijk voor de roulatie binnen de rechtbank, de integriteit en de externe klachtenbehandeling. Daarbij is zij het gezicht naar buiten toe. De Lange benadrukt het belangrijke aspect van transparantie, met name naar het gedeelte van de samenleving dat minder vertrouwen heeft in het rechtssysteem. Het is daarom ontzettend belangrijk om uitleg te geven en als rechtspraak van je te laten horen. ‘Wij hebben niks te verbergen, wij hebben heel veel te vertellen’, aldus De Lange. De rechter heeft een duidelijke taak en dient daarom sterk in zijn of haar schoenen te staan. ‘Een koel verstand, een warm hart en een rechte rug zijn essentiële eigenschappen om dit beroep op de juiste manier uit te kunnen oefenen.’
