Het strafrecht in Nederland verandert. Deze verandering komt mede door de gebeurtenissen rondom zaken die voortkomen uit de georganiseerde criminaliteit. Het debat over belangrijke thema’s als de veiligheid, openbaarheid en onafhankelijkheid van de rechtspraak rakelt opnieuw op. Jacco Janssen is inmiddels ruim 25 jaar strafrechter in Rotterdam en heeft een duidelijke missie: de afstand tussen het strafrecht en de mensen verkleinen. Juist deze missie valt op binnen de rechtspraak, waar neutraliteit en afstandelijkheid vaak centraal staan. Zijn doel gaat hand in hand met het verschijnen in de media, iets waar de meeste rechters nogal huiverig voor zijn. Janssen legt in dit interview uit waarom hij hier niet voor terugdeinst.
Goed gelukte ‘comeback’
‘Ik ben vroeger eigenlijk stiekem een beetje mislukt’, vertelt Jacco Janssen. Hieruit blijkt dat Janssen inderdaad anders is dan de meeste rechters. Voordat hij zijn middelbare school diploma had gehaald, werd hij opgeroepen voor het leger. Hij behaalde zijn HAVO-diploma tijdens de militaire dienst en ging vervolgens naar de HEAO. ‘In combinatie met op jezelf wonen, kunnen jullie als studenten vast wel invullen hoe dit afliep.’ Nadat zijn interesse voor het recht gewekt was in een politierechterzitting, besloot Janssen het toelatingsexamen voor de bachelor Rechtsgeleerdheid te doen.
‘Iedereen krijgt ergens bepaalde kansen in zijn leven, het is aan jezelf om die ook daadwerkelijk te pakken’
Hij deed uiteindelijk zes jaar over de studie, met een intermezzo als manager van Restaurant-Café Hotel New York. Toen de inschrijvingen voor de opleiding tot rechter op het punt stonden te sluiten, belde een vriend hem op met de vraag: ‘Jij wilde toch rechter worden?’ Gedreven door een opwelling zich niet opnieuw mislukt te voelen, besloot hij het tij te keren. Hij schreef op het laatste moment een brief aan de minister van welgeteld één regel. Hij werd uiteindelijk aangenomen en concludeert hieruit: ‘Iedereen krijgt ergens bepaalde kansen in zijn leven, het is aan jezelf om die ook daadwerkelijk te pakken.’
Vreemde eend in de bijt
Tijdens de opleiding voelde Janssen zich af en toe de vreemde eend in de bijt. Hij was niet perfect afgestudeerd en had over veel onderwerpen een sterke mening. Binnen de opleiding zei men dan: ‘Wat zit jij nou te kletsen?’ Janssen vervolgt lachend: ‘Mensen hadden toen nog niet door dat ik best dingen zei die ergens op sloegen’.
‘In de juridische wereld worden de kleuren soms zo gemengd, dat ze uiteindelijk allemaal grijs worden’
Iedereen past zich uiteindelijk aan aan zijn omgeving, legt Janssen uit. ‘In de juridische wereld worden de kleuren echter zo gemengd, dat ze uiteindelijk allemaal grijs worden.’ Janssen vertelt dat het waarborgen van vaste structuren in de rechtspraak uiteraard belangrijk is, maar er ook voor kan zorgen dat je vast komt te zitten. Janssen wil de rechtspraak vernieuwen en versnellen en daarvoor is volgens hem ook publiek debat nodig.
Abracadabra
Janssen wil onder andere de rechtspraak vernieuwen op het gebied van toegankelijkheid. Volgens de strafrechter moet de procedurele taal makkelijker en toegankelijker worden. ‘Dit is niet alleen belangrijk voor de verdachte, maar ook voor de maatschappij.’ In het vonnis van de zaak ‘examenfraude’, onder andere geschreven door Janssen, wordt beknopt en in duidelijke taal de kern van de zaak voor de minderjarige verdachten weergegeven. Iets wat makkelijk lijkt, maar niet in alle vonnissen terugkomt.
‘Het recht is van ons allemaal en daarom is de taal zo belangrijk. De kracht van de taal is wel dat het dichtbij moet komen’
‘Het recht is van ons allemaal en daarom is de taal zo belangrijk. De kracht van de taal is wel dat het dichtbij moet komen.’ Het schrijven van een kort vonnis is volgens Janssen dan ook lastiger dan het schrijven van een lang en uitgebreid vonnis. ‘Denk maar aan: ik schrijf je een lange brief, want ik had geen tijd voor een korte.’ Door middel van een goede voorbereiding kunnen rechters ervoor zorgen dat de kern van een zaak op zitting naar voren komt. Deze kern moet dan wel voor iedereen duidelijk zijn en niet alleen voor hen die het jargon begrijpen, aldus Janssen.
De vliegensvlugge media
Jacco Janssen is een van de weinige rechters in Nederland die niet terugdeinst voor de media. De media kunnen aan de ene kant gevaarlijk zijn, legt hij uit. Het is veel sneller en kernachtiger, waardoor dingen uit zijn verband getrokken kunnen worden. Aan de andere kant is het een medium waarvan je gebruik kunt maken om dingen uit te leggen. Zo werd Janssen zijn Linked-in post met een uitleg over de uitspraak in de Mallorca-zaak meer dan tweehonderdduizend keer gelezen. ‘Blijkbaar is er behoefte aan een extra toelichting, mensen willen dit lezen.’ De media kunnen op deze manier volgens Janssen juist bijdragen aan de openbaarheid en de toegankelijkheid van de rechtspraak. Toch liggen de media nog erg gevoelig binnen de rechterlijke macht, vertelt Janssen. ‘Tsja, in het land vindt iedereen er iets van als mijn foto op de voorpagina van het NRC verschijnt.’
‘Ik denk dat er in ons land behoefte is aan iemand die laat zien dat we in een rechtsstaat leven, aan die kennis ontbreekt het in Nederland nog weleens.’ De kans is groot dat we van deze Rotterdamse strafrechter nog veel zullen horen. Aan ambities ontbreekt het hem immers niet: ‘Minister van Rechtsbescherming lijkt me ook nog wel wat’, zijn de woorden waarmee hij de deur van het gerechtsgebouw uitloopt.
Goed interview Danique 👍🏼😃