Bedrijfsjuristen Shell: ‘Als bedrijfsjurist ben je echt onderdeel van de business.’

Bastiaan Pries, Associate General Counsel bij Shell;
Jorn van Beckhoven, Senior Legal Counsel bij Shell; Arjan Waayer, Plv. Hoofd Juridische Zaken bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij.

Aan de koffietafel in het juridische café van de Universiteit van Leiden, zit ik te praten met deze drie bedrijfsjuristen van de grote multinational Shell. We spreken over hun jaren als student, hun klim naar de top en hetgeen hun drijft. Het verbaast me tijdens het interview, hoe deze succesvolle heren allemaal op zo’n verschillende manier van elkaar, hun weg naar boven gevonden hebben.

Kunnen jullie wat vertellen over jullie rechtenstudie?

Jorn:In 1994 ben ik werktuigbouwkunde gaan studeren in Delft. Daar werd ik, zonder dat ik me dat toen realiseerde, onvoldoende met verschillende, vooral maatschappelijke, vraagstukken geconfronteerd. Tijdens mijn studie werkte ik in een veilinghuis, waar ik veel samenwerkte en contact had met studenten uit Leiden. Zodoende ontdekte ik dat dergelijke vraagstukken bij de studie rechten wel aan bod kwamen. Mijn vader was in die tijd ook heel ernstig ziek. Voor zijn overlijden vertelde hij mij dat hij misschien wel iets heel anders had willen studeren. Dat zorgde ervoor dat er bij mij een knop omging. Ik besloot de rechtenpropedeuse te gaan halen, omdat ik niet wilde dat ik later ook zou zeggen dat ik misschien iets heel anders had willen studeren. Ik dacht toen dat het bij een propedeuse zou blijven, maar ik werd zo gegrepen door de onderwerpen dat ik besloot verder te studeren. Dit kwam met name omdat de vakken ophielden op het moment dat ik juist dieper op de stof in wilde gaan. Daarbij hielp het wel dat ik president was van de debating club in Delft. Het aangaan van het debat en het belichten van situaties vanuit verschillende invalshoeken vond en vind ik nog steeds interessant.

Bastiaan: Ik was nog maar zeventien toen ik ging studeren in Leiden.  Ik ben rechten gaan studeren, omdat ik niet wist wat ik anders moest gaan doen De eerste paar jaar vond ik er niks aan. Ik zat in de collegezaal met een massa aan mensen en vroeg mezelf af wat ik daar deed. Ik ben toch doorgegaan, omdat het niet al teveel in de weg zat met mijn andere activiteiten buiten de studie om. Ik had wel een sterk gevoel dat het me zou moeten liggen, omdat ik een brede belangstelling heb en redeneren erg leuk vond. Heel nieuwsgierig naar wat het volgende semester me zou brengen, was ik echter niet. Ik was eerder bezig met het plannen van de volgende vakantie. Ik heb twee studies gedaan, eerst fiscaal recht en daarna civiel recht. In het derde jaar begon het pas te dagen dat ik er goed in was en begon ik het ook daadwerkelijk leuk te vinden.

Arjan: Ik ben rechten gaan studeren, omdat in Leiden geen economie kon studeren en mijn vader de studie geschiedenis niet zo’n goed idee vond. Ik heb goed naar hem geluisterd en ik heb daarvan geen spijt gehad. In het begin vond ik mijn rechtenstudie niet interessant en kon ik er maar weinig van maken. Het heeft me heel wat moeite gekost om me door de propedeuse te slepen. Gedurende mijn studie begon ik het echter steeds leuker te vinden en ging ik steeds sneller en beter studeren, waardoor mijn cijfers omhoog gingen. Na tweeënhalf jaar was ik eigenlijk wel klaar met mijn studie en wist ik niet wat ik moest gaan doen. Ik ben toen begonnen met de studie bedrijfskunde in Rotterdam, waar ik na het zien van de wiskundige formules in mijn syllabus op dag één al ben gestopt. Vervolgens heb ik drie jaar lang extra vakken voor rechten gevolgd. Daarnaast heb ik altijd veel baantjes gehad. Zo heb ik een tijdje in Zuid-Afrika gewerkt, ben ik student-assistent geweest en heb ik nog een aantal stages gelopen. Toen ik begin vierentwintig was, ben ik vervolgens afgestudeerd.

Wat zijn jullie na jullie rechtenstudie gaan doen?

Arjan: Ik ben begonnen bij het advocatenkantoor Pels Rijcken, waar ik vijf jaar in de bouwrechtpraktijk heb gewerkt. Ik heb daar een ontzettend leuke tijd gehad. Vervolgens ben ik bij de Franse oliemaatschappij Total gaan werken. Eerst drie jaar in Den Haag en toen in Parijs, waar ik aan de Irak-deals heb gewerkt. Het was interessant om als Nederlandse jurist in een vreemde omgeving te werken. Het kost best wat moeite om je daar te kunnen handhaven, omdat de bedrijfscultuur in Frankrijk erg hiërarchisch en ondoorzichtig is. Vergaderingen verlopen heel anders dan in Nederland. Tijdens het formele gedeelte worden er geen besluiten genomen en vaak wordt de agenda niet gevolgd. Ik heb een zeer boeiende tijd in Frankrijk gehad.

Bastiaan: Ik ben de advocatuur niet ingegaan, omdat ik geïntimideerd was door de gedachte dat ik dan heel hard moest gaan werken. Voor mijn gevoel was ik nog niet toe aan de rechterlijke macht. In 1989 ben ik bij de vakgroep Burgerlijk Recht gaan werken als docent. Daar heb ik letterlijk bij de koffiemachine het vak geleerd. Je kwam daar collega’s tegen waaraan je vragen stelde en waarmee je in discussie ging. Daar ben ik eigenlijk pas een goed jurist geworden en ik teer vandaag de dag nog steeds op wat ik toen geleerd heb. Ik ben destijds ook begonnen aan een proefschrift, maar dat is helemaal niets geworden. Daarvoor ontbrak het heilig vuur.

Jorn: Het eerste zetje kwam bij mij toen ik via het veilinghuis kort in Singapore werkte. Daar borrelden we een aantal keren met mensen van NautaDutilh en kreeg ik meer inzicht in de advocatuur. Ik besloot een studentstage te gaan doen. Dat was waar ik naar op zoek was. Ik vond daar uitdaging, een behoorlijk niveau en een leuke werkomgeving. Vanaf dat moment wist ik dat ik de advocatuur in wilde. Een goed jaar later ben ik afgestudeerd en heb ik als advocaat bij Loyens & Loeff gewerkt. Op een gegeven moment ben ik naar Duitsland verhuisd en heb ik daar twee jaar als Nederlandse advocaat gewerkt. Ik adviseerde onder meer een cliënt omtrent het reorganiseren en opzetten van een netwerk in Europa. Zij hadden geen bedrijfsjurist in Europa en betrokken mij bij al hun zaken. Dit deden ze ook als er al een lokale advocaat voor advisering werd ingeschakeld. Het kwartje viel bij mij toen ik in een call zat met de cliënt en een lokale advocaat en de CFO van de cliënt, na een stilte, aan mij vroeg: “Jorn, what do you think, does this fit our business profile?”. Ik realiseerde me dat ik helemaal niet meer alleen de rol van advocaat had, maar daarnaast een ‘trusted business advisor’ was geworden, die een ‘seat at the table’ bij de cliënt had gekregen.

Hoe zijn jullie vervolgens bij Shell terecht gekomen?

Jorn: Met dat in het achterhoofd ben ik naar een functie in het bedrijfsleven gaan kijken. Ik wilde graag werken voor een bedrijf dat forefront is in hun sector, bij voorkeur in de technische sector. Techniek vind ik namelijk nog steeds erg interessant, al werk ik er niet direct mee. Bovendien zocht ik ook een bedrijf waar op hoog juridisch niveau wordt gewerkt. Ik wilde graag meer op de lange termijn betrokken zijn bij zaken wat vaak lastiger is als advocaat, omdat je veelal per kwestie wordt ingeschakeld. Zodoende stond Shell hoog op mijn lijstje. Wat ik mooi vind bij Shell, is dat er op internationaal en op zowel technisch als juridisch gebied zeer uitdagend wordt gewerkt. Bovendien is er een goede legal awareness is en accepteren mensen je als een business partner wanneer je laat zien dat je in mogelijkheden en oplossingen denkt.

Bastiaan: Eigenlijk ben ik bij toeval over Shell gestruikeld. In 1991 heb ik veel cursussen gegeven over het nieuwe BW. Dit deed ik onder andere bij Shell. Die hebben mij toen gevraagd om een keer te komen praten en uiteindelijk heeft dat ertoe geleid dat ik daar ben gaan werken. Shell bleek ontzettend goed bij me te passen en wat dat betreft was het ook wel een gelukstreffer. Ik kon er goed mijn ei kwijt, omdat het werk daar me enorm aanspreekt. Het was echt op niveau werken, maar in een hele andere context. Ik kwam als nieuw BW-specialist binnen en ik ging meteen vennootschapsrecht doen. Dat is typisch Shell; je wordt bij voorkeur meteen op iets gezet waar je geen verstand van hebt. Inmiddels werk ik vierentwintig jaar bij Shell en zit ik in mijn tiende baan. Ik heb dus ontzettend veel verschillende dingen bij Shell gedaan. We blijven voortdurend nieuwe dingen doen en wisselen steeds door. Daarom blijft het ook zo leuk.

Arjan: Na een tijdje in Frankrijk gewerkt te hebben, wilde ik graag weer in Nederland werken. Dit kwam ook omdat mijn vrouw in Nederland werkte. Ik zag een advertentie staan bij Shell als mensenrechtenjurist. Mijn afstudeerscriptie had een sterk mensenrechtelijke inslag en dus meende ik aanknopingspunten te hebben gevonden voor die functie. Ik kreeg een aanbod bij Shell en ik ben op het hoofdkantoor begonnen als jurist. In die tijd speelden met name discussies over de activiteiten in Nigeria. Ik ben hier tweeënhalf jaar mee bezig geweest. Daarna ben ik naar Brussel gegaan voor Shell als jurist in het lobbykantoor van Shell. Nu werk ik op de juridische afdeling van de Nederlandse Aardoliemaatschappij.

Wat is het verschil tussen een bedrijfsjurist en een advocaat?

Jorn: Als advocaat word je vaak ingeroepen voor een ‘incidentje’, waarna je direct weer weg mag. Het interessante aan het zijn van bedrijfsjurist, is dat je de zaken waarover je procedeert van het begin tot het einde meekrijgt. Op die manier kun je in het vervolg bepaalde andere zaken helpen voorkomen. Er zijn zoveel interessante projecten waarin ik in het hele proces betrokken ben. Dat is iets wat je in de advocatuur volledig mist. Ook de breedte aan onderwerpen waarmee je te maken krijgt, maakt het met name heel leuk en divers.

Arjan: Als je toegevoegde waarde hebt, kun je als jurist veel dingen bereiken. Als je met goede ideeën komt, wordt er naar je geluisterd. Dat maakt het werk als bedrijfsjurist voor mij leuker dan als advocaat, omdat je dan vooral adviseert en wat minder creatief bezig bent. Bij Shell heb ik dat altijd heel erg kunnen doen.

Bastiaan: Bovendien denk ik dat we bij Shell een van de sterkste juridische teams hebben van alle bedrijven in Nederland. Het niveau van werken is vergelijkbaar met dat van een groot advocatenkantoor en voor sommige onderwerpen misschien wel hoger. Dat is vrij uniek. Wat dat betreft hebben we, denk ik, een unieke value proposition. De rol van een bedrijfsjurist is anders dan die van een advocaat, omdat je echt onderdeel van de business bent.

Studenten ervaren tegenwoordig veel druk om te presteren. Hoe kijken jullie daar tegenaan?

Bastiaan: Alle drie mijn kinderen studeren en ik geef het vak Privatissimum aan de Universiteit van Leiden. Als ik mijn eigen studietijd vergelijk met nu, was er destijds veel meer tijd en veel meer mogelijkheid om dingen uit te proberen. Jorn is daarin een goed voorbeeld: hij is heel anders begonnen dan dat hij geëindigd is. Ik vind het heel belangrijk dat studenten daar de ruimte en mogelijkheid voor krijgen. Mensen zijn meestal heel jong als ze beginnen met studeren en je neemt toch een sprong in het diepe. Op de middelbare school leer je bijvoorbeeld weinig of niets over het vak rechten. Je begint aan iets, maar je weet eigenlijk niet wat het is. Het feit dat mensen soms noodgedwongen thuis moeten wonen, vind ik erg jammer. Dit is juist een periode waarin je je erg kunt ontplooien en jezelf kunt ontdekken. Je wilt zelfstandig denkende mensen krijgen, maar tegenwoordig is de studie over het algemeen erg schools. Het is meer een fabriek geworden.

Jorn: Op het moment dat je start met studeren moet je inderdaad meteen de keuze gemaakt hebben. Onze Engelse collega’s starten eerst met twee jaar vrije keuzevakken. Daarna pas hoeven zij de keuze te maken over wat ze uiteindelijk echt willen doen. Ze hebben veel meer vrije tijd gehad om die keuze te maken.

Arjan: Ik deed altijd ontzettend veel naast mijn studie. Van honderd en één verschillende baantjes tot aan debatteren en het studentenleven. Op dit moment vind ik studenten gejaagd en heel gefocust. Gefocust zijn is in principe helemaal niet verkeerd, maar het begint steeds meer op een fabriek te lijken en trekjes te krijgen van een HBO-studie. Dat is toch wel jammer.

Jorn: Toen ik bijvoorbeeld werkte bij het veilinghuis, kreeg ik steeds meer verantwoordelijkheid en daardoor heb ik heel veel geleerd. Ik leerde de meer algemene dingen, zoals het nakomen van afspraken, hoe ik met mensen om moest gaan en hoe ik op tijd resultaten moest bereiken. Dit is voor mij van enorme toevoeging geweest. Daarom denk ik dat men, door die hogere druk, sneller besluit om maar juridisch medewerker te worden of iets dergelijks.

Bastiaan: Het meeste werk wat je doet is bovendien niet juridisch. Er zijn maar weinig juristen in Nederland die zuiver juridisch bezig zijn. Als je rechter bent zijn de meeste vragen “gezond verstand-vragen” over causale ketens. De kans dat je echt een puur juridische vraag krijgt is niet zo groot. Zo zijn advocaten vaak bezig met het ordenen van de feiten en het achterhalen van wat er eigenlijk is gebeurd. Negentig procent van wat je doet is eigenlijk niet juridisch. Als bedrijf en kantoor ben je op zoek naar iemand die beide dingen goed kan.

Hebben jullie tips voor de rechtenstudenten van nu?

Bastiaan: Denk goed na over wat je sterke kanten zijn en ga de kant op waar je je fijn bij voelt.

Arjan: Ga niet geforceerd iets doen, omdat andere mensen het je aanpraten. Uiteindelijk kun je als jurist een hele redelijke boterham verdienen en je zult er nooit ‘filmster- rijk’ van worden. Je moet dus je voeldoening uit je persoonlijke geluk en je werk halen.

Bastiaan: Bovendien denk ik dat als je iets doet wat je goed ligt en waar je blij van wordt, je daar ook beter in wordt en meer kans hebt op succes.

Arjan: Daarnaast is het belangrijk om te praten met mensen en nieuwsgierig te zijn.

Jorn: Stel jezelf open op en kijk inderdaad naar wat andere mensen doen en de keuzes die ze gemaakt hebben. Als er business courses zijn of studentstages, volg die vooral!

Bastiaan: Er is vaak meer wat je kan dan dat je denkt. Mensen hebben vaak ideeën over zichzelf, die niet per se waar hoeven te zijn. Je kunt dingen ontdekken, zoals Jorn tijdens het werken bij het veilinghuis. Dat ontdekken, moet je eigenlijk je hele leven blijven doen.

Meer over

Deel dit artikel

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar top