Na de master Strafrecht kan je op drie manieren in toga op zitting verschijnen: als advocaat, rechter of officier van justitie. Zie jij het zitten om vanuit het Openbaar Ministerie (OM) strafbare feiten op te sporen, het onderzoek te leiden en verdachten aan te klagen? Dan is de kans groot dat jij na je master voor het laatste gaat kiezen. Waar onlangs alle ins and outs over de advocatenopleiding uiteen zijn gezet, is het nu tijd voor de volgende tak binnen het (straf)recht. Met een veranderde beroepsopleiding kan het verwarrend zijn wat jou precies te wachten staat, dus zetten wij in dit artikel de huidige OIO-opleiding, officier in opleiding, uiteen.
Op maat gemaakt
De meeste studenten hebben vast wel eens van de RAIO-opleiding gehoord: een beroepsopleiding tot rechter of officier. Sinds 2014 hebben officieren van justitie daarentegen een eigen opleiding gekregen. Niet heel vreemd, nu de ‘staande’ en de ‘zittende’ magistratuur een compleet verschillende functie hebben binnen het recht. De in het leven geroepen OIO-opleiding kent een geheel eigen opleidingsprogramma welke – grotendeels – naar jouw persoonlijke leerdoelen worden aangepast, het zogenoemde persoonlijk opleidingsplan (POP). Afhankelijk van je (werk)ervaring word je binnen anderhalf tot vier jaar klaargestoomd om aan de frontlinie van een strafrechtelijk onderzoek te gaan staan.
De grote beproeving
Als je de eerste selectieprocedure door bent gekomen, word je benoemd tot ‘officier in opleiding’. Voordat je daadwerkelijk aan de slag kan als echte crime fighter ga je eerst de introductieperiode in. Je maakt kennis met de leden van de organisatie en alle takken van het OM. Daarnaast leer je de eerste basisvaardigheden en ook op juridisch-inhoudelijk vlak leg je het fundament voor jouw loopbaan als officier van justitie. Maar als je denkt dat je er daarna bent, heb je het mis. Je sluit de introductieperiode af met een ‘proeve van bekwaamheid’: het zittingsvaardigheidsbewijs (ZVB). Tijdens deze toets kan jij laten zien dat je alles in huis hebt om in de rechtszaal te mogen verschijnen. Tijdens een nagebootste ‘oefenrechtbank’ word je op de proef gesteld door een rechter en een advocaat. Je krijgt een dossier en op basis daarvan wordt jouw optreden als assistent-officier beoordeeld. Als je hierin slaagt, mag je met je ZVB op zak door met de beroepsopleiding en officieel op zitting optreden.
Buiten het (wet)boekje
Na de introductieperiode gaat het praktijkwerk pas écht beginnen. Een groot verschil met de Beroepsopleiding Advocaten is dat je niet gefocust bent op één leerwerkomgeving, maar dat je een persoonlijk opleidingsprogramma ingaat waarbij je niet alleen maar binnen het OM werkzaam bent. Daarnaast draait het natuurlijk al lang niet meer om slechts de kennis van wetboeken en rechtsregels. Juist door kennis op te doen buiten het OM leer je veel over de ketenpartners waarmee je in de toekomst nauw gaat samenwerken én kan je je beter verplaatsen in andere partijen. Om die reden is het mogelijk om verschillende ‘buitenstages’ te doen tijdens het opleidingsprogramma. Zo kan je een aantal maanden als advocaat te werk gaan bij een advocatenkantoor, de functie van plaatsvervangend rechter bij de rechtbank bekleden of kan je tijdelijk bij een politie-eenheid aan de slag. Maar, je gaat de opleiding natuurlijk niet alleen in om stages te lopen bij alle partijen waar je juist niét voor had gekozen. Een groot deel van jouw opleiding word je ook binnen het OM opgeleid en ben je – onder begeleiding van een coördinerend opleider – al zelfstandig als officier aan het werk.
Bij Koninklijk Besluit
Gedurende de hele opleiding houd je een digitaal portfolio bij. In dit dossier kan jij, maar ook je coördinerend opleider jouw doorgemaakte ontwikkeling volgen. De laatste stap richting de benoeming als officier van justitie is dan ook de eindbeoordeling van dit portfolio. Als je na (maximaal) vier jaar kan laten zien dat je alle kennis en vaardigheden in huis hebt om strafbare feiten op te gaan sporen, word je bij Koninklijk Besluit officieel bekroond tot officier van justitie en ligt het vervolgingsmonopolie in de toekomst misschien wel in jouw handen.
